حکم شرعی درس نخواندن
آیا درس خواندن در عصر حاضر برای ما واجب عینی است؟ از امام راحل نقل شده است که فرمودند اگر درس نخوانید حرام است در مدرسه بمانید. چه مقدار باید درس بخوانیم تا جایز باشد که در مدرسه بمانیم؟ (پاسخ مربوط به همه اقشاره، نه فقط طلاب)
آیا مباحثه نکردن طلاب شرعاً اشکال دارد؟ آیا طلبه‌ای که به دلایل مشکلات خانوادگی درس را خوب نخوانده است و یا اصلا نخوانده است، میتواند از شهریه مقام معظم رهبری استفاده کند؟ اگر قبلا استفاده کرده باشد آیا باید برگرداند؟ سلام آیا برای حلال بودن شهریه طلبگی، حضور در کلاس لازم است؟ یا اگر خودمان درس را با سی دی گوش دهیم یا با شرح چطور؟ و در این مورد قانونی وجود ندارد و ما را به نظرات مراجع ارجاع می دهند. آیا درس خواندن در عصر حاضر برای ما واجب عینی است؟
شاید همه این حدیث شریف را از وجود مبارک پیامبر خدا (ص) شنیده باشید که فرمودند طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه؛ طلب علم، درس خواندن و آگاهی پیدا کردن بر هر زن و مرد مسلمان واجب است اما این وجوب، وجوب کفایی است، واجب عینی نیست، یعنی دانش‌هایی که برای رفع نیاز جامعه اسلامی لازم است، به تعداد و مقداری که این نیاز مرتفع بشود، باید افرادی که دارای شرایط هستند، بروند یاد بگیرند، اما واجب عینی نیست. مگر در موارد استثنایی که ممکن است دانشی بر یکسری افراد خاصی واجب شود، اما به طور کلی درس خواندن واجب کفایی است. از امام راحل نقل شده است که فرمودند اگر درس نخوانید حرام است در مدرسه بمانید. چه مقدار باید درس بخوانیم تا جایز باشد که در مدرسه بمانیم؟
خب، سوال خوبی است. در یک مورد مشابه این سوال نیز، حضرت آقا فرمودند موجب ضمان است؛ یعنی به این معنا که فردی در مدرسه باشد، در دانشگاه باشد و از بیت‌المال استفاده کند ولی درس نخواند، هم حرمت تکلیفی دارد به این معنا که دارد از بیت‌المال استفاده میکند و درس نمیخواند؛ هم حرمت وضعی دارد، تکلیف وضعی دارد به این معنا که ضامن است و باید آن مقداری که ضایع کرده جبران کند. اما چه مقدار درس بخوانید؟ به مقدار متعارف، یعنی فرق نمی کند در دانشگاه باشد، در دبیرستان باشد، در مدرسه علوم دینی باشد باید به مقدار متعارف درس بخواند، نه بر خودش سخت بگیرد نه کوتاهی و مسامحه کند، حال ممکن است مدرسه خاصی یک مقرراتی داشته باشد که هر کس اینجا تحصیل می کند، در شبانه‌روز باید ساعت خاصی را درس بخواند، این شرایط را باید مراعات کند.
آیا مباحثه نکردن طلاب شرعاً اشکال دارد؟
آنچه که لازم است طلاب مراعات کنند در دوران تحصیل، مقدار متعارف است. چون میخواهند از امکانات حوزه استفاده کنند از امتیازاتی که موجود است برخوردار شوند در مدرسهای سکونت دارد حجرهای در اختیارش است یک جایی را اشغال کرده، در مدرسه درس میخواند از امکانات کتابخانه‌ای استفاده میکند، استفاده کردن از اینها منوط به این است که درس بخواند، درس خواندن و مباحثه کردن به قدر متعارف لازم است و باید رعایت شود. آیا طلبه‌ای که به دلایل مشکلات خانوادگی درس را خوب نخوانده است و یا اصلا نخوانده است، میتواند از شهریه مقام معظم رهبری استفاده کند؟ اگر قبلا استفاده کرده باشد آیا باید برگرداند؟
طبق نظر حضرت آقا استفاده از امتیازات حوزه علمیه، امتیازات که میگوییم مدرس است که در آن درس می خواند یا حجره است یا وضویی میخواهد در مدرسه بگیرد بیت‌المال است، استفاده از اینها منوط به مقررات حوزه است و اخذ شهریه هم منوط به مقررات دفتر شهریه است. اگر ایشان شرایط را دارد آن مقررات را هم مراعات میکند اشکال ندارد. اگر شرایط را ندارد شهریه دریافت میکند و مقررات را مراعات نمیکند، آنهایی که استفاده کرده ضامن است. اگر استفاده کرده با آنکه شرایط نداشته است ایشان باید مراجعه کند به دفتر حضرت آقا بخش وجوهات هر جور گفتند عمل کند؛ اگر هم گفتند برگرداند باید بپردازد. سلام آیا برای حلال بودن شهریه طلبگی، حضور در کلاس لازم است؟ یا اگر خودمان درس را با سی دی گوش دهیم یا با شرح چطور؟ و در این مورد قانونی وجود ندارد و ما را به نظرات مراجع ارجاع می دهند.
باید عرض کنیم اینکه ایشان فرمودند قانونی وجود ندارد، نه قوانینی وجود دارد. یعنی اینجوری هم بی در و پیکر نیست که هر کسی درس رفت درس نرفت با نوار گوش داد مباحثه کرد مباحثه نکرد بگویند شما جز طلاب حوزه علمیه هستید. مقررات وجود دارد. بنابراین درس خواندن مباحثه کردن حضور در دروس تابع مقررات حوزه است. طبق مقررات باید عمل شود مگر اینکه کسی عذری داشته و عذرش ممکن است شامل تبصره‌ای شود. اینکه گفتند درس نخواند یا حضور در درس نداشت درس را مطالعه کرد میتواند شهریه بگیرد یا نه، این منوط به شرایط دفتر شهریه است. برود بپرسد اگر شامل حالشان میشود شهریه میتواند دریافت کند؛ اگر شامل حالشان نمیشود شهریه نمیتواند دریافت کند. اگر از بخشی از شهریه محروم میشود یا کلش؛ این هم برمیگردد به همان مقررات که ببیند باید چکار کند.
